Krzyż św. Damiana

Jest to właściwie ikona krzyża. Ikona, czyli specyficzny rodzaj obrazu sakralnego wywodzący się z tradycji wschodniej. W XII w. w Umbrii powstało wiele podobnych wizerunków utrzymanych w stylu bizantyjskim. Tradycja ta przywędrowała do tego rejonu Italii wraz z mnichami z Syrii. W ikonie liczy się przede wszystkim teologia, przedstawienie rzeczywistości nadprzyrodzonej, a nie realistyczne oddanie jakiegoś wydarzenia czy postaci. Ikony są „pisane” – jest to proces nie tylko artystyczny, ale przede wszystkim duchowy i modlitewny. Powinny więc być przez nas nie oglądane, ale „czytane” i kontemplowane.

Ten krzyż odegrał istotną rolę w duchowej drodze św. Franciszka. W czasie modlitwy przed tym krzyżem w kościele św. Damiana usłyszał on słowa: „Franciszku, idź i napraw mój dom, który, jak widzisz, cały idzie w ruinę”.

Obecnie oryginał znajduje się w bazylice św. Klary w Asyżu, natomiast w kościele św. Damiana została umieszczona jego kopia. Inna kopia została wykonana specjalnie dla naszego kościoła.

krzyz1

POSTAĆ JEZUSA
Jezus jest ukazany jako zraniony, ale jednocześnie chwalebny i mocny, zmartwychwstały i zwycięski. Na Jego ciele nie ma brudu i krwi, a na twarzy oznak cierpienia. Widzimy jedynie pięć ran, z których tryska życiodajna dla świata Krew Zbawiciela. Nad głową Jezusa widnieje napis: „IHS NAZARE REX IUDEORU” – Jezus z Nazaretu Król Żydowski.

krzyz2

GŁÓWNI ŚWIADKOWIE
Po bokach Jezusa znajdują się osoby towarzyszące Mu w czasie ukrzyżowania. Po lewej stronie: Maryja i św. Jan Apostoł, po prawej: Maria Magdalena, Maria żona Zebedeusza i setnik. Gest Maryi oraz Marii Magdaleny, które dotykają swoich twarzy, oznacza w ikonografii wielki smutek. Natomiast prawa dłoń setnika jest ułożona w gest „mówię” i nawiązuje do słów „Prawdziwie, ten człowiek był Synem Bożym” (Mk 15, 39) wypowiedzianych przez niego po śmierci Jezusa. Pod tymi postaciami, zgodnie z zasadami ikonografii, znajdują się ich imiona.

POZOSTALI ŚWIADKOWIE
Po bokach głównych świadków znajdują się dwie mniejsze postacie. Po lewej rzymski żołnierz, który przebił bok Jezusa włócznią (J 19, 34), tradycja nadała mu imię Longinus. Po prawej ten, który podał Jezusowi gąbkę nasączoną octem (J 19, 29), wg tradycji – Stephaton. Nad ramieniem setnika widzimy głowę jeszcze jednego obserwatora, a nad nią – czubki głów kolejnych osób. Tak prawdopodobnie został przedstawiony tłum gapiów, będących świadkami śmierci Zbawiciela.

ANIOŁOWIE
Na ramionach krzyża umieszczone są postacie sześciu aniołów, którzy gestykulują, a więc są poruszeni niezwykłym czynem Syna Bożego i rozmawiają o nim.

WNIEBOWSTĄPIENIE
W górnej części malowidła zostało przedstawione powitanie chwalebnego Jezusa przez aniołów w niebie. Zbawiciel jest ubrany w królewskie, biało-złoto-czerwone szaty, a w ręku trzyma krzyż na podobieństwo berła.

RĘKA BOGA
Zwieńczeniem całego obrazu jest ręka Boga. W Biblii jest ona znakiem Bożego działania w świecie i opieki nad człowiekiem („Ręka Pana nie jest tak krótka, żeby nie mogła ocalić”, Iz 59,1). Tutaj może oznaczać gest błogosławieństwa Ojca nad całym dziełem Jezusa lub akt Jego wskrzeszenia.

krzyz5

KOGUT
Poniżej kolan Jezusa, po prawej stronie został namalowany mały kogut. Przypomina on historię św. Piotra, który wyparł się Jezusa w czasie Jego sądu.

PODSTAWA KRZYŻA
Czarna przestrzeń pod stopami Jezusa może oznaczać otchłań, do której zstąpił Jezus po swojej śmierci, aby przynieść zbawienie tym, którzy odeszli z tego świata przed Jego śmiercią.

ŚWIĘCI PATRONOWIE
Na samym dole umieszczone zostały figury sześciu świętych. Na oryginalnym obrazie zachowały się tylko dwie postacie po prawej stronie, są to święci Jan i Michał, patronowie Umbrii.